“Dışlanmak” grubun dışında bırakılmak çocukluğumuzda hepimizin başına gelmiştir. Bazen yeni girdiğimiz bir ortamda yeni tanıştığımız kişilerin arasına dahil olmaya çalışırken bazen de en iyi arkadaşımız tarafından dışlanmış hissedebiliriz. Akran ilişkilerinde sıklıkla ortaya çıkan bir sorundur. Çocuğunuzun o gün en iyi arkadaşı teneffüste başka çocuklarla oynadığı için mutsuz eve geldiğini görmek sizi üzer. Tabi eğer çocuğunuz bunu anlatacak kadar şanslıysanız bu durumdan haberiniz olur; yoksa her şeye mızmızlanan, ya da itiraz eden, sizin sabrınızı zorlayan ya da odasına kapanan çocuğunuzun nesi olduğunu anlamama ihtimaliniz de var tabi.
Çocuğunuz böyle bir sorun ile size geldiğinizde dinlemek sadece dinlemek çok zordur. Doğal olarak hemen bir çözüm bulmaya onu bu zor durumdan kurtarmaya, yapılan yanlışı düzeltmeye çalışabilirsiniz. Ama aslında çocukların arasındaki sorunlara yaptığımız doğrudan müdahaleler çoğunlukla işe yaramaz. Peki o zaman ne yapmalı? Belki sorunu farklı bir açıdan farklı bir yoldan çözmeye çalışmak yararlı olabilir.
Aslında “dışlamak” ilişkisel bir saldırganlık davranışı olarak tanımlanabilir. Diğerini bilerek isteyerek grubun dışında bırakmak, alay etmek, başkalarının davranışlarını da manipüle ederek o kişinin sosyal ilişkilerine zarar vermek bir tür zorbalıktır.
Okul ortamında zorbalık ile baş etmek için genelde çocuklara ne yapmamaları /nasıl davranmamaları gerektiği aktarılmaya çalışılır. Ama aslında işin önemli bir kısmı ise çocuklara olumlu, güçlü ilişkiler kurmalarına yardımcı olacak beceriler öğretmekten geçer. Sadece olumsuz davranışlardan kaçınmayı değil çocuklara birbirlerine ilgi ve şefkat göstermeyi de öğretmek önemlidir.
Pek çok anne baba “Çocuğum okulda dışlanırsa ne yapmalıyım” diye düşünürken aslında belki sorulması gereken aslı soru “Nasıl nazik, ilgili bir çocuk yetiştirebilirim” olmalı. (Tabi ki burada bir parantez açıp herkesin her istediğini yapan, nazik olmak adına kendi hakkını korumayan bir çocuk olma durumundan bahsetmediğimizi belirtmek lazım, malum bizim toplumuzda nazik olmak ile kendi hakkını koruyamamak arasında yanlış bir bağlantı var sanki). Çocukların birbirlerine şefkat ve ilgi göstermelerini destekleyen yaklaşımlar daha olumlu sınıf ortamının oluşmasını sağlamaktadır.
Peki anne baba olarak siz neler yapabilirsiniz?
- Dinleyin ve empati gösterin: Bu zamanda anne-baba olmanın olmazsa olmazı “empati” göstermek. Şaka bir yana çocuklarımız bize sorunlarını anlattıklarında asıl istedikleri duyulmak, dinlenilmek. Nadiren bizim çözümlerimize şans vermeleri de bundandır. O nedenle çocuğunuz size o gün arkadaşı tarafından dışlandığını anlattığında içimizden geçen “Yarın da sen onunla oynamazsın anlar hatasını” diyen iç sesinizi bastırıp onun duygusunu anlamaya çalışın “Yanalız kalınca çok üzüldün sanırım”. Bu kadar basit olmaya bilir ama biz çocuğumuzun duygularını anlamaya önem verirsek o da başkalarının duygularını önemsemeyi öğrenecektir.
- Siz model olun: Yeni girdiğiniz bir sosyal ortamda cep telefonunuzun güvenli ekranına sığınmak yerine iletişim kurmaya, yeni insanlarla tanışmaya çalışın. Böylece çocuğunuzda yeni kişiler ile nasıl tanışılacağını gözlemlemiş olur.
- Dahil etmesi için çocuğunuzu destekleyin: Oyuna davet edilmek, istenilen tercih edilen olmak güzel bir duygudur. Çocuğunuzun yeni bir ortamda grubun dışında kalan, yalnız görünen çocukları oyuna katmak için girişimde bulunmasını sağlayın. Dışarda kalan çocukları fark etmek ve onları davet etmek önemli bir sosyal beceridir.
- Dışlanmanın olası nedenleri hakkında konuşun: Dışlanma ilişkisel bir saldırganlık davranışı olarak tanımlasa da bilinçli olarak yapılmadığı durumlarda olabilir. Bir arkadaşı salıncaklardan hoşlanmadığı için parka giderken onu çağırmamış olmak aslında bilinçli bir dışlama değildir ama yine de çağrılmayan çocuk için öyleymiş gibi görünebilir. Dışlanan sizin çocuğunuz ise bunun istemli bir davranış olup olmadığı anlamaya çalışmasını destekleyebilirsiniz. Dışlayan sizin çocuğunuz ise davranışlarının olası sonuçları hakkında düşünmesi için ona yardım edebilirsiniz.
Kaynak: http://www.pbs.org/parents/expert-tips-advice/2016/06/be-an-includer/ sitesindeki yazıdan uyarlanmıştır.
Comments are closed.