Hızlı yaşama ayak uydurmak şart oldu. Ebeveynlerin işe, çocukların okula gitmesi ile başlayan günler, trafikte geçirilen uzun saatler, kalabalık şehirler, evlerde televizyon, telefon,bilgisayarların yarattığı uğultu, çocukları bir etkinlikten diğerine taşımak, aradaki zamanda evin alışverişini halletmek, pencereden bakılınca beton gri yığınlar… Yorgun, sabırsız, kızgın ebeveynler ve çocuklar.
Çocuklar açısından baktığımızda ise sabah kalktıklarından yatana kadar en sık duydukları kelime: “Haydi”. Haydi giyin! Haydi çabuk ol, servis kaçacak! Haydi ödevlerini yap, geç kalıyorsun! Haydi tenis için hazırlan! Haydi sıra bale dersinde! Haydi drama çalışmasına! Haydi yemeğini ye! Haydi yatağa!..
Dolayısıyla yetişkinler kadar çocukların da “an”da kalmaya, durmaya, nefes aldıklarını hissetmeye ve yaşama dönük farkındalıklarını artırmaya ihtiyacı var.
Öyleyse çocuklarda farkındalığı (mindfulness) geliştirebilmek onlara bir nebze de olsa kendi içlerinde bir rahatlama alanı yaratabilmek için neler yapabiliriz bir bakalım, ne dersiniz?
Çocuklar ile Yapılan Farkındalık Çalışmaları
Çocuklar ile yapılan farkındalık çalışmaları, onların yüklü zihinlerini boşaltmak, öz denetimi sağlamak ve bu sayede daha umutlu ve mutlu olmalarını sağlamayı hedefler. Çocuklarla yapılan farkındalık (mindfulness) araştırmaları bu çalışmaların:
– Çocuklardali kaygıyı azalttığı ve dikkat becerilerini arttırdığını göstermektedir.
– Bu çalışmalara katılan çocuklar problemleri ile baş ederken duygu kontrolünü daha rahat yapabildiklerini belirtmişlerdir.
– Farkındalık çalışmalarına katılan ebeveynler ise kendi ebeveynliklerinde olumlu yönde farklılıklar olduğunu belirtmişlerdir.
Çocuklar ile yapılan farkındalık çalışmalarında önemle üzerinde durulması gereken bazı noktalar vardır:
* Farkındalık çalışmasını yaptıracak kişinin mutlaka bu konuda eğitimleri tamamlamış olması ve bu teknikler üzerinde çalışmış olması gerekmektedir.
* Farkındalık çalışmaları için çocukları zorlamamak önemlidir. Çocuğun, duygusal olarak sürece hazır olması gerekir. Zorlanan çocuk için farkındalık çalışması ceza yerine geçecektir.
* Çocukların farkındalık çalışmalarına alışabilmesi için, bu egzersizlerin beraber yapılması, ebeveynlerin model olması ve özellikle küçük yaştaki çocuklar için bu egzersizleri yatmaya hazırlık için yapılan rutine entegre edilmesi faydalı olacaktır.
* Özellikle küçük çocuklar ile çalışırken çok karmaşık kavramlar kullanmamak önemlidir. Farkındalığın ne olduğu basitçe anlatılmalıdır. Çocuklara farkındalığı anlatırken kısa ve net bir tanım vermek önemlidir. Benzetmeleri kullanmak da çocukların farklı kavramları anlamasına yardımcı olabilir.
Susan Kaiser Greenland, farkındalık egzersizlerine başlamadan önce yoğun düşüncelerle dolu zihni, çocuklara bir su etkinliğiyle anlatmayı tercih eder. Önce su dolu şeffaf bir şişeyi çevirip, çocuklara suya bakarken arkada neler gördüklerini sormuş. Daha sonra suya karbonat katıp salladıktan sonra bulanık suya bakıp arkasında neler gördüklerini sorarak aslında yoğun duygu ve düşüncelerin zihnimizi nasıl etkilediğini çocuklara anlatmış.
* Farkındalık çalışmalarına başlarken hedeflerinize dikkat edin. Amaç bir problemi ortadan kaLdırmak olursa hayal kırıklığı yaşayabilirsiniz. Çocuklara farkındalığı öğretmenin temel amacı, iç dünyaları ile onları çevreleyen dış dünya ile ilgili farkındalığı arttırmak, düşüncelerini gelip geçer olarak tanımlamalarını sağlamak, duyguların beden üzerindeki etkilerini anlamak ve dürtü kontrolünü sağlamaya yönelik bazı beceriler kazandırmaktır.
* Farkındalık aslında ebeveynlerin de üzerinde çalışması gereken bir beceri. Ebeveynler hem çocuklarına model olabilmek hem de kendi farkındalıklarını arttırmak için çalışmalara katılabilirler.
Farklı araştırmalar, çocukların en büyük stres kaynağının ebeveynler olduğunu göstermekte. Bu nedenle farkındalık becerilerini günlük hayata geçirebilmek için anne babalar ile de farkındalık çalışmalarına yer vermek faydalı olacaktır.
Çocuklar ile Yapılan Farkındalık (Mindfulness) Çalışmalarında Kullanılan Yöntemler
Çocuklarla yapılan farkındalık çalışmalarında kullanılan farklı birçok yöntem vardır. Bunların birçoğu çocuklara sembolik kavramları anlatmak için farklı benzetmeleri kullanırlar. Örneğin; çocuklara durup iç ve dış gözlem yapmanın önemi kurbağalar üzerinden anlatılmaktadır. Çünkü kurbağalar çok yükseğe atlayabilmelerinin yanında, enerjilerini boşa harcamamak için çok sabit şekilde durabilirler.
Farklı çalışmalarda süperkahramanlar, farklı hayvanlar, oyuncaklar ve malzemeler kullanılmaktadır. Durup odaklanarak ve gözlem yaparak çevremize ve düşüncelerimize ve bedenimize odaklanmak tüm farkındalık çalışmalarının ortak öğesidir. Durmak, odaklanmak ve gözlemlemek…
Çocuklar ile çalışmalara başlarken ilk çalışma kendi nefeslerine odaklanma ile başlar. Nefes almak yaşadığımız sürece hiç bitmeyen, hep var olan ve düşünmeden yaptığımız bir şeydir. Nefesimize odaklanarak, düşüncelerimize bir ara verebiliriz. Nefes almak durdurulamaz. Nefesimize odaklanmak bizi rahatlatır çünkü hem bizi yoran düşünce ve dürtülerimizden uzaklaşırız hem de nefesimizle vücudumuzu fiziksel olarak rahatlatırız. Nefesimize odaklanarak içimizde nasıl hissettiğimizi fark edebiliriz.
Farkındalık Çalışmalarına Birkaç Örnek
- Zilin sesini dinle: Çocuklar ile farkındalık çalışmalarına başlamanın en iyi yolu, onların bir sese odaklanmalarını sağlamaktır. Çocuklardan çıkardığınız zil sesini ses bitene kadar dikkatlice dinlemelerini isteyin.
- Nefes almayı küçük bir arkadaş ile dene: Nefes egzersizleri farkındalık çalışmalarının temelini oluştursa da çocuklar için zorlayıcı olabilmekte. Çocuklara nefes almayı oyun ile göstermek onların ilgisi kazanmayı sağlar. Her bir çocuğa küçük bir peluş oyuncak verin. Çocuklar yere uzandıklarında, peluş oyuncağı karınlarının üzerine yerleştirsinler ve onlardan nefes olarak oyuncaklarını yukarı kaldırıp aşağı indirmelerini isteyin.
- Farkındalık yürüyüşü: Çocuklar ile beraber bir “dinleme yürüyüşü” düzenleyin. Her çocuk 5 dakika yürüyerek çevresinde daha önce fark etmediği şeylere odaklansın (kuş sesi, araba sesi, değişik bir ağaç vb).
- Zihin küresi: Çocuklar güçlü duyguları ile baş etmeleri için desteğe ihtiyaç duyarlar. Bu gibi durumlarda öncelikle çocuğun sakinleşebilmesi için destek gerekir. Güçlü duygulara sahip çocuk ile beraber bir kar küresini gözlemleyin. Yoğun duygular adeta kar küresini salladığınızda oluşan kar fırtınası gibidir. Ama zamanla fırtına diner, aynen yoğun duygularımızın da zamanla dinmesi gibi.
Kaynaklar:
- http://www.huffingtonpost.com/sarah-rudell-beach-/8-ways-to-teach-mindfulness-to-kids_b_5611721.html
- http://leftbrainbuddha.com/
- Snel, E. (2013). Sitting Still Like a Frog. Shambala Publications
- Greenland, S. K. (2010). The Mindful Child. Free Press.
Comments are closed.